መጠንቀቕታ ኣንፈታትን ምልክታትን ናይ ኣእምሮ ሕማም
ኣብ መንጎ እቲ እትጽበዮ ባህርያትን እቲ ኪኸውን ዚኽእል ናይ ኣእምሮ ሕማም ምልክታትን ዘሎ ፍልልይ ንምልላይ ኩሉ ግዜ ቀሊል ኣይኮነን። ናይ ኣእምሮ ሕማም ምህላው፡ ወይ ድማ ናይ ሓደ ሰብ ባህርያት ናይ ውልቁ ፍሉይ ባህርያት ዲዩስ ወይስ ሳዕቤን ኣካላዊ ሕማም ኢዩ ኢልካ ንምፍላጥ ዘገልግል ቀሊል ፈተነ የልቦን።
ነፍስወከፍ ሕማም ናቱ ምልክታት ኣለዎ፡ ይኹንምበር ናይ ኣባጽሕ ልሙዳት ናይ ኣእምሮ ሕማም ምልክታት ነዞም ዚስዕቡ ይጥንርፉ ኢዮም፥
- ኣመና ጭንቀትን ፍርህን
- ኣመና ምጕሃይን ምትካዝን
- ናይ ኣተሓሳስባ ሕንፍሽፍሽ፡ ወይ ድማ ኣብ ኣተኵሮን ምምሃርን ዚረአዩ ጸገማት
- ኣመና ናይ ኩነተ-ኣእምሮ ለውጥታት፡ ከምኡውን ናይ ዘይትቆጻጸሮ ሓጎስን ፍንጫሐን ስምዒታት
- ዝተናውሐ ወይ ብርቱዕ ስምዒታት ቀጨውጨውን ሕርቃንን
- ካብ ብጾትን ካብ ማሕበራዊ ንጥፈታትን ምልጋስ
- ንሰባት ንኽትርድኦምን ምስ ባህርያቶም ንኽትከይድን ዚህሉወካ ጸገማት
- ኣብ ናይ ድቃስ ልምዲ ዚረአ ለውጥታት፡ ወይ ድማ ድኻም ኪስመዓካን ሕልናኻ ኪዓርብን ከሎ
- ኣብ ናይ ኣመጋግባ ልምዲ ዚህሉ ለውጥታት፡ ከም ብዙሕ ምጥማይ ወይ ናይ ሸውሃት ምዕጻው
- ኣብቲ ወሲባዊ ድፍኢት ዚረአ ለውጢ
- ንክዉንነት ምቕባል ጸገም ኪህልወካ ከሎ (ከንቱ ሕልሚ ወይ ሃተፍተፍ፡ ኣብዚ ኩነታት'ዚ ድማ እቲ ሰብ ኣብቲ ናይ ሓቅነታዊ ዓለም ዘየሎ ነገራት ይረኣዮ)
- ኣብቲ ስምዒታትካን ባህርያትካን ውልቃውነትካን ዚካየድ ለውጢ ክትርእይ ዘይምኽኣል (ጉድለት ኣስተብህሎ ወይ ኩነታት ጥዕና ኣእምሮኻ ዘይምፍላጥ anosognosia)
- ንኣልኮልን ንድሮጋን ካብ መጠን ንላዕሊ ምዝውታር
- ፍሉጥ ጠንቂ ዘይብሉ ብርከት ዝበለ ኣካላዊ ሕማማት (ከም ሕማም ርእሲ፡ ቅርጽተ፡ ቅልል ዝበለ ቀጻሊ ቃንዛን ስቓይን)
- ብዛዕባ ነፍሰ-ቅትለት ምሕሳብ
- ንመዓልታዊ ንጥፈታት ክትፍጽም ዘይምኽኣል፡ ወይ ድማ መዓልታዊ ጸገማትን ጭንቅን ክትጸውር ዘይምኽኣል
- ንኸይትረጉድ ኣዚኻ ምጭናቕ ወይ ድማ ብዛዕባ ኣካላዊ ትርኢትካ ምሽቓል
ኩነታት ጥዕና ኣእምሮ ገና ኣብ ነኣሽቱ ህጻናት ኪጅምር ይኽእል ኢዩ። ንሳቶም ንሓሳባትን ስምዒታትን ከለልዩ ገና ይመሃሩ ስለ ዘለዉ እቲ ምልክታት ኣብ ባህርያቶም ኢዩ ዚረአ። ኣብ ህጻናት ዚረኣዩ ምልክታት ነዞም ዚስዕቡ ኪጥርንፍ ይኽእል፥
- ኣብ ዓውደ ትምህርቲ ዚረአ ናይ ብቕዓት ለውጥታት
- ኣመና ጭንቀትን ስግኣትን፡ ንኣብነት ናብ ዓራት ወይ ናብ ቤትትምህርቲ ንምኻድ ብምእባይ ይቃለሱ
- በቲ ካብ ልክዑ ዝሓለፈ ምንቅስቓስ እተሰነየ ባህርያት
- ቀጻሊ ምብህራር
- ቀጻሊ ዘይምእዛዛን ተባሳእነትን
- ቀጻሊ ብሕርቃን ምንግርጋር
ሓገዝ እትረኽበሉ ቦታ ንስኻ ባዕልኻ ወይ ካልእ እትፈልጦ ሰብ ሓገዝ ምስ ዘድልዮ፡ ንኽትሕብር ኣይትፍራህ። ብዛዕባ ኣእምሮእዊ ጥዕና ክሳዕ ዚከኣለካ ምፍላጥ፡ ቀዳማይ ኣገዳሲ ስጕሚ ኢዩ።
ኣብዚ እዋን'ዚ ሓደ እትፈልጦ ሰብ ረድኤት ምስ ዘድልዮ፡ ናብቲ ሃገራዊ ምዕጋት ነፍሰቅትለት መስመር National Suicide Prevention Lifeline በዚ ቁጽሪ ተለፎን'ዚ 1-800-273-8255 ብቕልጡፍ ደውል ወይ ድማ በዚ 911 ብቕልጡፍ ደውል።
ናይ ምንጻር ምርመራ ምግባር ነቲ ናይ መጠንቀቕታ ምልክታት ምፍላጥ፡ ንሓደ ክኢላ ንኸተዘራርብ ይሕግዘካ። ንብዙሓት ሰባት፡ ናይቲ ሕማም ኩነታት ምፍላጥ፡ ኣብቲ ዚካየድ ክንክን ከም ቀዳማይ ስጕሚ ኮይኑ የገልግል ኢዩ።
ንሕማም ኣእምሮ፡ ከም ሕማም ሽኮር ወይ ካንሰር፡ ብንጹር መገዲ መርመራ ከትካይደሉ ኣይከኣልን። ሓደ ክኢላ ኣእምሮኣዊ ጥዕና (እቲ ሓበሬታ ብቛንቋ እንግሊዝ ኢዩ) ነቲ ምልክታት ንምግምጋምን ነቲ ሕማም ንምንጻርን፡ ነቲ ብናይ ኣመሪካ ስነኣእምሮኣዊ ማሕበር እተሓትመ Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, ኢዩ ዚጥቀም።
ነቲ ሕማም ድሕሪ ምንጻር፡ እቶም ናይ ክንክን ኣገልገልቲ፡ ንምፍዋስን ክንክንን ወይ ናይ ኣነባብራ ለውጥታትን ብዚምልከት ናይ ሕክምና መደባት ኪሕንጽጹ ይኽእሉ ኢዮም። ክንክን ምርካብ ናይቲ ሕማምካ ንጹር ስእሊ ምህላው ቀዳማይ ስጕሚ ኢዩ። ድሌታትካን ዕላማታትካን ምፍላጥ እውን ኣገዳሲ ኢዩ።
ምንጪ: NAMI (ሃገራዊ ኪዳን ሕማማት ኣእምሮ National Alliance on Mental Illness)